چندین پیشینه برای جمعه سیاه ذکر شده است که در اینجا دو نمونه بیان میگردد.
1- قرن‌ها است که صفت سیاه در فرهنگ‌های مختلف برای توصیف رویدادی بدشگون استفاده می‌شد. در تاریخ آمریکا، عبارت «جمعه سیاه» به رسوایی بازار طلا، در روز ۲۴ سپتامبر سال ۱۸۶۹ اشاره دارد. پس از پایان جنگ داخلی آمریکا، بین ایالات متحده آمریکا و ایالات مؤتلفه آمریکا، نوبت به دوران دوازده ساله بازسازی آمریکا رسید. بدین ترتیب، ایالت‌های شکست خورده جنوبی، مورد بازسازی ایالت‌های شمالی پیروز قرار گرفتند. دو تن از زمین خواران آن دوره به نام جِی گولد (Jay Dick) و جیمز فیسک (James Fisk) به واسطه خریدهای عمده در مدتی کوتاه، انحصار موقت طلا را به دست گرفتند. آنها از این طریق سود کلانی به دست آوردند. دولت وقت که به‌موقع متوجه این سوءاستفاده نشد، حجم طلای بالایی را روانه بازار کرد تا قیمت از دست رفته ثابت شود. اما در نهایت، زندگی بسیاری ویران شد، و از آن روز به نام جمعه سیاه یا بلک فرایدی یاد می‌شود.
2- در گذشته، قانونی نانوشته بین حسابداران رایج بود. در ترازنامه‌های خود، اگر صورت سود و زیان آنان منجر به ضرر می‌شد؛ از جوهر قرمز استفاده می‌کردند. استفاده از جوهر قرمز رنگ، تنها جهت نمایان‌تر شدن ضرر در بیلان بود. اما اگر صورت سود و زیان به سود می‌انجامید، از جوهر مشکی استفاده می‌شد. در اوایل دهه ۶۰ میلادی، حسابداران همیشه فردای روز عید شکرگزاری، حساب‌های خود را مشکی رنگ می‌دیدند. این روز سرآغاز موج سود و خریدهای پیش از عید به حساب می‌آمد. از این رو، بین خود آن را «بلک فرایدی» به معنای جمعه {جوهر} مشکی نام‌گذاری کردند.
فلسفه این حراج:
فلسفه اصلی حراج جمعه تخفیف بر روی تمامی کالاها است. تخفیفی که باعث ترغیب مشتریان برای رفع نیازهای خود با هزینه کمتر در آستانه سال نو، و خالی شدن انبار فروشگاه‌ها با حاشیه سودی کمتر است. اما در سال‌های اخیر رقابت بین فروشنده‌ها به حدی بالا گرفت که مفهومی به نام Doorbuster به وجود آمد. اما Doorbuster به چه معنا است؟ همان‌طور که می‌دانید کلمه Door به معنای «در» بوده و کلمه Buster به معنی انفجار یا شکستن چیزی است. به همین دلیل کالاهای با تخفیف ویژه را Doorbuster نامیدند زیرا این کالاها باعث صف کشیدن مردم پشت درهای فروشگاه شده و حتی در بسیاری از موارد نیز تراکم جمعیت مشتریان باعث شکسته شدن در فروشگاه شد.
کالاهای با تخفیف ویژه در واقع یکی از کاتالیزورهای حراج جمعه بوده و افراد زیادی را به خود جلب می‌کنند. این کالاها عموماً از محصولات بسیار جذاب بازار نظیر گوشی‌های پرچم‌دار، تلویزیون‌های بزرگ، آخرین نسل دوربین‌ها یا آخرین و گران‌قیمت‌ترین لباس‌ها هستند که با تخفیفی باورنکردنی حتی تا ۷۰ درصد زیر قیمت اصلی خود عرضه می‌شوند. طبیعی است که فروشنده برخی از این کالاها را با ضرر عرضه می‌کند و فروش انبوه آنها کار غیرعقلانی است. به همین دلیل تعداد کالاهای با تخفیف ویژه (Doorbuster) محدود بوده و عموماً در همان ثانیه‌های اول شروع حراج به پایان می‌رسند
اکنون خیلی‌ها جمعه سیاه را با فروشگاه‌های اینترنتی بزرگ مانند آمازون می‌شناسند. این فروشگاه‌های اینترنتی از چند روز قبل تا چند روز بعد از بلک فرایدی ، کالاهای خود را با تخفیف‌های ویژه به فروش می‌رسانند. طبق آخرین آمار، تقریبا نیمی از مردم آمریکا در حراجی Black Friday خرید می‌کنند و به همین دلیل ، این رویداد اهمیت بسیار زیادی برای فروشگاه‌های اینترنتی و فیزیکی دارد.
بلک فرایدی در ایران
بلک فرایدی در ایران از سال 1394 رواج پیدا کرد و نام حراجمعه بر روی آن گذاشته شد. اکنون دیجی کالا و بامیلو، دو فروشگاه اینترنتی اصلی هستند که در چند سال اخیر به استقبال جمعه سیاه رفته‌اند. اما Blackfriday در ایران همیشه با حاشیه‌های زیادی همراه بوده و موجب انتقاد بیشتر مردم شده است. معمولا ثانیه‌شمار فروشگاه‌های آنلاین ایرانی در راس ساعت 00:00 جمعه صفر شده و بلک فرایدی شروع شود. اما حتی به چند دقیقه هم نمی‌رسد که سایت فروشگاه اینترنتی داون شده یا از دسترس خارج می‌شود و این فروشگاه‌ها هم حجم بالای مشتریان را علت این اتفاق عنوان می‌کنند.
بعد از کلی صبر و انتظار سایت باز می‌شود، اما بر خلاف تبلیغات، اجناس پیشنهادی و دارای تخفیف اصلا آن چیزهایی نبودند که مشتریان انتظارش را داشتند. کالاهایی مانند خمیر دندان، جوراب، زیرپوش، شوینده، قهوه، چای و چیزهایی از این دست با تخفیف به فروش می‌رسیدند و کالاهایی که طرفدار بیشتری داشتند مانند کنسول بازی یا وسایل دیجیتالی هم در تعداد بسیار محدود عرضه می‌شدند و عملا دست بیشتر مردم به آنها نمی‌رسید. قیمت‌ها هم آنقدر بالا بود که حتی با وجود تخفیف‌های ظاهری، باز هم منطقی به نظر نمی‌رسید و شاید خرید آنها از بازار بدون تخفیف‌های به اصطلاح ویژه جمعه سیاه، به صرفه‌تر بود. در مجموع می‌توان گفت از بلک فرایدی در ایران، تنها یک اسم وجود دارد و نه چیز دیگر.
مشکلات فنی یا حقه بازی !!!
** از دسترس خارج‌شدن سايت‌هاي فروش آنلاين!
**افزایش قیمت کالاها و استفاده از تخفیف های سوری با درصد بالا!
** گول زدن مشتری (به صفر رسیدن ناگهانی برخی کالاهای پرطرفدار مثل گوشی و …)
** عدم شفافیت در قیمت گذاری و تعداد کالاهای حراجی
** حضور مشتریان در وب سایت حراجی و ذخیره اطلاعات آنها جهت مقاصد بازاریابی
** فروش سایر محصولات کم فروش
منابع:
gadgetnews.net
hamshahrionline.ir
